Dążenie do poprawy efektywności energetycznej jest stałym i koniecznym działaniem we wszystkich działach gospodarki. Rosnące ceny energii i perspektywa stałego ich wzrostu wskazuje, że szczególne zainteresowanie poprawą efektywności energetycznej powinni przejawiać właściciele budynków i zarządcy energochłonnych procesów technologicznych.

Audytor energetyczny jest doradcą którego celem jest pomoc osobom i instytucjom zainteresowanym racjonalizacją użytkowania i oszczędzaniem energii. Audytorzy dokonują oceny użytkowania energii w aktualnym stanie i przygotowują propozycje poprawy tego stanu w sposób najbardziej optymalny w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji oraz oszczędności energii. Opracowania wykonywane przez audytorów są audytem energetycznym.

Audyty dotyczące oceny użytkowania energii stosowane są w Polsce od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Opracowuje się je dla różnych celów, w związku z czym mogą mieć różny zakres i formę ale wszystkie posiadają pewne wspólne cechy.

Audyty energetyczne jako prawnie określone i wymagane dokumenty wprowadzono w ustawie o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych z 1998 roku. W przepisach wykonawczych do tej ustawy określono zakres i formę audytów. Aktualną podstawą prawną w przepisach traktujących o audytach energetycznych jest: 1. Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r  (Dz.U. nr 43/2009  p. 346) w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego po zmianach wprowadzonych dnia 3 września 2015 r ( Dz.U. 2015 poz. 1606) oraz 2. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji  i remontów (Dz. U. nr 223/2008 poz. 1459).

Rozporządzenie (1) rozróżnia i rozgranicza a/ audyt energetyczny budynku, b/ audyt energetyczny lokalnego źródła ciepła oraz c/ audyt energetyczny lokalnej sieci ciepłowniczej.

Audyt energetyczny dotyczy obiektów podobnego typu (np. budynków), w których obowiązują podobne wymagania dotyczące warunków użytkowania i klimatu wewnętrznego i jest opracowaniem obejmującym ocenę istniejącego stanu użytkowania energii w badanym obiekcie oraz określenie możliwości i środków poprawy tego stanu, a także ocenę ekonomicznej efektywności przedsięwzięć poprawiających efektywność użytkowania energii. Audyt energetyczny jest dokumentem decyzyjnym, potrzebnym właścicielowi obiektu lub zarządzającemu procesem, jako podstawa do podjęcia decyzji o podjęciu działań usprawniających eksploatację lub modernizację. Nie stanowi dokumentacji technicznej, nie jest podstawą realizacji robót, ale stanowi założenia do projektu modernizacji obiektu.

Audyty efektywności energetycznej mają podstawę prawną w przepisach w (1) ustawie z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej  Dz.U. z 2016 r. poz 831 i są ściśle związane z celami tej ustawy. Wymagania dotyczące tych audytów są zawarte w ustawie oraz w (2) rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii.

Zgodnie z definicją podaną w ustawie audyt efektywności energetycznej jest to: opracowanie zawierające analizę zużycia energii oraz określające stan techniczny obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, zawierające wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, a także ocenę ich opłacalności ekonomicznej i możliwej do uzyskania oszczędności energii.

Oszczędność energii jest określona w ustawie jako ilość energii stanowiąca różnicę pomiędzy ilością energii zużywanej przed realizacją przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej i ilością energii zużywanej po zrealizowaniu tego przedsięwzięcia. Oszczędności energetyczne podaje się w tonach oleju ekwiwalentnego (toe), a wartość opałowa 1 toe jest równa 41,868 GJ = 11,63 MWh.

Audyty efektywności energetycznej mogą dotyczyć bardzo różniących się pomiędzy sobą jak i różniących się sposobem użytkowania obiektów. Mogą to być nie tylko budynki, ale też inne obiekty w których występuje użytkowanie energii.

Audyty energetyczne przedsiębiorstw.  Obowiązek przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa dotyczy przedsiębiorstw dużych tzn zatrudniających średniorocznie co najmniej 250 pracowników, lub takich, które osiągały obrót przekraczający równowartość 50 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu jednego z tych lat przekroczyły równowartość 43 mln euro i wynika z z Art. 36 i 37 Ustawy z dnia 20 maja 2016 r o efektywności energetycznej Dz.U. z 2016 r. poz 831.  Wymóg ten nie dotyczy przedsiębiorcy posiadającego system zarządzania energią określony we właściwych normach.

Zgodnie z dyrektywą 2012/27/UE „Audyt energetyczny oznacza systematyczną procedurę, której celem jest uzyskanie odpowiedniej wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii danego budynku lub zespołu budynków, działalności lub instalacji przemysłowej bądź handlowej lub usługi prywatnej lub publicznej, określenie w jaki sposób i w jakiej ilości możliwe jest uzyskanie opłacalnej oszczędności energii oraz poinformowanie o wynikach”
O przeprowadzonym audycie energetycznym przedsiębiorstwa przedsiębiorca zawiadamia pisemnie Prezesa URE.